Fabrikanten
Chronologie van de firma Friemann & Wolf in Saksen, haar dochterondernemingen en opvolgers.
Friemann & Wolf
1881
De eerste benzineveiligheidslamp wordt gefabriceerd door de fijnmechanicien Carl Wolf uit Zwickau.
1882
Patentering en éérste praktische tests in de mijn Centrum in (Bochum)-Wattenscheid.
1883
Reeds 450 benzineveiligheidslampen in gebruik.
Heinrich Friemann
Carl Wolf en zijn vrouw
De fabriek in 1909
1884
Oprichting van de firma Friemann & Wolf door Carl Wolf (1838-1915) en de brouwerijbezitter Heinrich Friemann.
1890
De dagproductie bedraagt 100 veiligheidslampen.
1894
Bouw van de hoofdlocatie I in de Reichenbacher Straße 64-68.
1899
Na de dood van Heinrich Friemann veranderd de firma in een zogeheten GmbH.
1900
Nieuwe dochterfabrieken in Duisburg, Dortmund en Kattowitz (Katowice), Oberschlesien worden in gebruik genomen.
1903
De eerste elektrische mijnlamp met een loodaccu wordt op de markt gebracht. Sinds 1882 werden 96 patenten en gebruiksaanwijzingen, zowel in het binnen- als het buitenland aangemeld.
Rechts: Friemann & Wolf ca. 1884 met vertikale "Schlagzünder" (1210) (Afbeelding boven).
1904
De eerste open Acetyleenlamp wordt aangeboden. Tot de beëindiging van de productie in 1958 blijft dit lampentype door zijn miljoenvoudige verkoop een belangrijke pijler van het bedrijf.
Friemann & Wolf met "Rotierende Papierstreifen-Schlagzündvorrichtung". c.a. 1900 (Afbeelding boven).
Friemann & Wolf met "Paraffinstreiffen-Reibzündvorrichtung" met veer en trekknop. c.a. 1893 (Afbeelding boven).
1905
Oprichting van het eerste dochterbedrijf in het buitenland: The Wolf Safety Lamp Company Ltd. in Leeds, sinds 1913 in Sheffield, England.
Rechts een film over de mijnlampenfabriek van Wolf te Sheffield, Engeland.
1906
Sinds 1883 zijn bijna 900.000 lampen geproduceerd.
1907
De eerste alkalische mijnlamp met een Nikkel-Cadmium-akkumulator wordt ingevoerd. De benzine-veiligheidslamp beleeft haar top jaren en wordt in 102 varianten aangeboden.
1908
In Saarbrücken wordt een nieuwe dochterfabriek geopend.
1910
Vestiging van 2 dochterondernemingen in Oostenrijk: Wolflampen-Gesellschaft in Karlsbad - Weheditz (Bohatice, Tschechië) en Märisch-Ostrau (Ostrava, Slowakije).
Links: Friemann & Wolf type 100. Gefabriceerd in Duitsland voor de Amerikaanse markt.
1911
Vestiging van een dochteronderneming in de VS: The Wolf Safety Lamp Company of America, Inc., New York. Voor de Amerikaanse markt worden bijzonder lichte benzineveiligheidslampen uit een aluminiumlegering vervaardigd.
Het aantal medewerkers in de hoofdvestiging heeft zich intussen als volgt ontwikkeld:
- 1896 - 150 Werknemers en ingehuurden
- 1900 - 400 Werknemers en ingehuurden
- 1906 - 595 Werknemers en ingehuurden
- 1911 - 820 Werknemers en ingehuurden
1914
De firma neemt de oorlogsproductie (Eerste Wereldoorlog) van granaatontstekers op zich.
1915
1.000.000 benzineveiligheidslampen en 1.000.000 Acetyleenlampen zijn intussen van alle vestigingen wereldwijd geleverd. Het bedrijf telt wereldwijd 2.000 medewerkers.
1918
Na het einde van de eerste wereldoorlog worden de dochterondernemingen in België, Frankrijk en USA als oorlogsvermogen in beslag genomen.
Door de aankoop van de fabrieken door hun directeuren Joris, Maurice en Anglada, verzekert Friemann & Wolf zich van toekomstige maatgevende invloed. De fabrieken in Weheditz en Märisch-Ostrau bevinden zich nu in het nieuw opgerichte Tschechoslowakije. Voor een tweede hoofdvestiging wordt een grondstuk in de Reichenbacher Straße 89a-b aangekocht en aansluitend met de bouw begonnen.
3 zeldzame modellen....
Op de foto's hierboven 3 zeldzame "familieleden" van elkaar en wel van de familie Friemann & Wolf type 500. Het type 500 onderscheidt zich van vele soortgenoten door de bajonet-sluiting, al dan niet gecombineerd met een magneetanker-slot.
Geheel links een Friemann & Wolf type 502, een op lampenolie gestookte veiligheidslamp, zonder ontsteker. In het midden een Friemann & Wolf type 503 met stiftslot, eveneens zonder ontsteker. Rechts een zeer bijzondere Friemann & Wolf type 500. Deze lamp heeft een zeldzame horizontale papier-paraffine-ontsteker.
Rechts: Friemann & Wolf type 400 voorzien van de "Einsteckbare Papierstreifen-Reibzündvorrichtung". (Afbeelding hierboven)
1922
Na de landverdeling in Oberschlesien bevindt de vestiging in Kattowitz/Katowice zich nu in Polen.
1924
Daar de benzinelamp zich meer en meer als onveilig bewees, wordt ze in de meeste Duitse steenkolengebieden als mijnwerkerslamp verboden. Vervanging wordt geboden door de acculamp.
1925
De eerste elektrische koplamp wordt aangeboden, waarna ze in de VS gretig aftrek vindt.
1926
Een nieuwe vestiging in Leipzig start met de productie.
1928
Ook in München wordt een vestiging begonnen. De eerste persluchtlamp wordt ontwikkeld. De eerste verbindlamp, een combinatie van een benzineveiligheidslamp en een acculamp wordt ingevoerd.
Links: Kleine 3-stavige lampen van Friemann & Wolf
1930
Wegens de globale economische crisis is het werknemersbestand tot 432 personen gereduceerd. De productie van Alkali- en loodbatterijen word geforceerd. In de toekomst zal de firma zich ontwikkelen tot grote leverancier van startaccu's voor de Saksische automobielindustrie.
1939
Dankzij de opkomst van het Derde Rijk stijgt het aantal werknemers in de hoofdvestiging weer tot 1264 en tot 584 in Duisburg, Waldenburg en Weheditz.
1940
De oorlogsproductie doet het aantal medewerkers tot 1503 stijgen. Personeelsverlies naar het leger vordert aansluitend de stijgende inzet van dwangarbeiders en oorlogsgevangenen tot ongekende hoogten.
1944
De deels met het militaire vervaardigingskenteken "cqx" verhulde productie heeft zich sinds 1938 verdubbeld.
Rechts: 3-stavige beambtelampen
1944 / 1945
Door bombardementen worden de hoofdvestiging I en II, alsook de vestiging in Duisburg beschadigd.
1945
Na het einde van de 2e wereldoorlog zijn de dochterondernemingen in Tsjecho-Slowakije en Polen verloren gegaan. De Amerikanen bezetten kort de hoofdvestiging en nemen documenten, fabricaten en grondstoffen mee naar het westen. Het Russische militaire commando volmachtigt een militair als bedrijfsleider. Als reparatie-prestatie aan de Sovjetunie volgt een totale demontage van de startaccu-productie in hoofdvestiging II en de deelmontage van de Alkaliproductie in de hoofdvestiging I. De eigenaren trekken zich terug naar West-Duitsland en vormen hun vorige vestiging in Duisburg om tot hoofdvestiging van Friemann & Wolf GmbH.
1947
In de herbouwde fabriek in Duisburg begint de vervaardiging van de bewaarde typen van benzineveiligheidslampen, accu- hand- en koplampen alsook persluchtlampen. De acetyleenlampenproductie wordt maar kortstondig met het nieuwe type 001 voortgezet.
Links: Friemann & Wolf type 403 met zogenaamde "Debusbolzen Verschluss" (Debus-bout sluiting).
1948
De oude exportrelaties worden wederom aangeknoopt.
1950
Na de licentieopname voor een krachtige zilver-zink accu, volgt de oprichting van de Silberkraft Leichtakkumulatoren GmbH in 1951.
Hierboven: 3 uitvoeringen van de Friemann & Wolf type 300 met steeds verschillende sloten. (Magneetankersluiting, Schroefsluiting en Zegelsluiting)
1959
Op hun 75-jarig bestaan telt de firma 750 werknemers.
1963
De overgang naar niet-mijnbouw producten begint met de vervaardiging van veiligheidsverlichting en noodstroomvoorzieningen.
1967
Begin van de productie van een zilver-zink-grootbatterij 9,4 kW/u bij 156 Volt.
1970
Vervaardiging van 's werelds grootste zilver-zink-accu voor onderwater-apparaten.
1971
Voor de eerste keer worden niet alleen gasdetectie- maar ook kop- en persluchlampen op de markt gebracht. Oprichting van een vestiging voor elektromechaniek en elektronica in Ostbevern. Bij "Silverkrafft" begint de serieproductie van zilver-zink-batterijen voor satellieten en vliegtuigen.
1983
De toentertijd 70-jarige en scherpste concurrent op het gebied van elektrische mijnlampen, de firma CEAG AG, neemt de firma over. Daarmee hoort Friemann & Wolf nu bij de Varta-groep. Er werken nog 640 werknemers.
1984
Tijdens het 100-jarig firmajubileum bestaan er 143 binnen- en buitenlandse patenten.